Historiek

De geschiedenis van Erfpunt

Rijk verleden…

De onroerenderfgoeddienst Erfpunt lijkt een jonge organisatie (erkend in 2016) maar heeft in werkelijkheid reeds een rijk verleden. Ze ontsproot uit de Archeologische Dienst Waasland of kortweg ADW, die bijna 30 jaar lang exclusief instond voor archeologische erfgoedzorg in het Waasland.

Een onmiddellijke voorloper van de ADW was de integratie van de archeologische werking in een project rond de geschiedschrijving van het Land van Beveren, dit op initiatief van de gemeente Beveren (1979-1983). Pleitbezorger van de archeologische werking op Waaslands vlak was Roger Van Roeyen, toenmalig gemeentesecretaris van Beveren, hierin bijgestaan door Piet Elshout, toenmalig stadssecretaris van Sint-Niklaas.

De archeologische werking kreeg vervolgens continuïteit en verruiming door de huisvesting van een archeologische afdeling (1983-1987) binnen Interwaas (toen Intercommunale Vereniging van het Land van Waas). Het engagement bleef beperkt tot de gemeente Beveren en de stad Sint-Niklaas.

Oprichting ADW

In 1987 werd de ADW als een zelfstandig orgaan opgericht (met vzw-statuut) met als doel in te staan voor de zorg voor het archeologisch patrimonium, en hierbij vooral aandacht te besteden aan de behandeling van het bedreigd archeologisch erfgoed. De creatie van deze dienst was een direct gevolg van de grootschalige aantasting van de archeologische vindplaatsen in dit gebied. De aantasting van het archeologisch erfgoed vond (en vindt nog steeds) de oorzaak in een reeks intensieve en diverse ruimtelijke ontwikkelingen (havenuitbreiding, wegenbouw, woningbouw, ontwikkeling bedrijventerreinen, klei-exploitaties e.d.).

De oprichting van een intergemeentelijke dienst voor archeologische erfgoedzorg was toen in velerlei opzichten een unicum, en dit tot ver buiten de landsgrenzen.
Ondanks het feit dat jaarlijks tientallen vindplaatsen verloren gingen, was de oprichting van dergelijk orgaan niet zo evident. Het Waasland is wel zeer rijk aan archeologische sites maar deze zijn meestal niet visueel spectaculair (o.m. door het overwegend gebruik van vergankelijke bouwmaterialen tot in de late middeleeuwen). Bovendien bestond er nauwelijks of geen wettelijke omkadering zodat het archeologisch erfgoed allesbehalve de aandacht kreeg van de overheid, een situatie die inmiddels ingrijpend gewijzigd is.

Uitbreiding

Na een aanvankelijke start met vier gemeenten – Beveren, Sint-Niklaas, Stekene en Waasmunster – werd tegen 1990 de dienst uitgebreid met nog drie gemeenten: Temse, Kruibeke en Sint-Gillis-Waas. In de periode 1998-2002 was de stad Lokeren eveneens deelnemer in de vereniging en in 2000 trad ook de provincie Oost-Vlaanderen toe tot de dienst.

Door het decreet van 06-07-2001, houdende de intergemeentelijke samenwerking was de ADW genoodzaakt zijn vzw-statuut op te geven en zich eind 2002 om te vormen tot een projectvereniging, een van de samenwerkingsvormen binnen dit decreet.

In 2003 werden op verschillende plaatsen in Vlaanderen naar het voorbeeld van de ADW intergemeentelijke archeologische diensten (IAD’s) opgericht. Dit gebeurde onder impuls van de vroegere Afdeling Monumenten en Landschappen van de Vlaamse overheid (nu het Agentschap Onroerend Erfgoed). Ook de ADW sloot in 2004 een partnership af met de afdeling Monumenten en Landschappen. De afspraken inzake dit partnership liggen vast in een resultatenverbintenis.

Een reorganisatie binnen de ADW leidde in 2012 tot de creatie van drie entiteiten met elk hun eigen takenpakket en financieringsmechanisme.

 

Erfpunt verbindt en inspireert