Industrieel erfgoed in Moerbeke
In het poldergebied van Moerbeke bevinden zich enkele ijzeren bruggetjes uit het interbellum, een merkwaardige typologie die we nergens anders in het Waasland tegenkomen. Ze zijn intussen beschermd als goed bewaarde voorbeelden van kleine ijzeren ophaalbruggen of hefbruggen en zijn één van de weinige overblijfselen van het industriële verleden van Moerbeke. De bruggen werden opgericht rond 1930 en weer hersteld na schade van de tweede wereldoorlog. De bruggen liggen vlak aan de suikerfabriek van de familie Lippens, vanaf 1893 gekend als de ‘Sucrerie de Moerbeke-Waes’. De fabriek veranderende nog een paar keer van naam na fusies met suikerfabrieken uit de buurt. In 2008 ging de fabriek dicht en werd de fabriekssite afgebroken.
Vapeurbrug – Foto: Kris Vandevorst (2005) / Agentschap Onroerend Erfgoed
De familie Lippens speelde ook een rol in de aanleg van een spoorlijn tussen Lokeren en Zelzate. Daarom werd aan de achterzijde van de bedrijfsgebouwen een betonnen waterreservoir voorzien, dat er vandaag niet meer staat. Het reservoir diende om de stoomlocomotieven te bevoorraden. Rond dezelfde periode werd een spoorwegbrug, de Vapeurbrug, gebouwd. De stoomtrein werd in de volksmond ‘de vapeur’ genoemd, vandaar de naam. Deze brug is in tegenstelling tot de andere exemplaren een hefbrug. Daarvoor is het belangrijk dat de constructie volledig in evenwicht is. Het ene bruggenhoofd bestaat uit baksteenmetselwerk en de andere uit beton. Het rijdek in hout hangt op aan vier heftorens met bovenop zware kabelschijven, die nodig zijn als tegengewichten. Het ophalen van het platform gebeurde handmatig met een lier (tegenwoordig is de brug gemotoriseerd). Na de afschaffing van de spoorlijn in 1971 werd het brugdek aangepast en werd de brug nog een tijdje gebruikt voor het transport van suikerbieten. Als het ophaalmechanisme hersteld wordt, kunnen fietsers langs hier richting Lokeren fietsen.
Naast de Vapeurbrug is een watertoren overgebleven, die vroeger het kasteel van de familie Lippens van water voorzag. De toren van het donjontype uit 1879 is één van de oudste watertorens van Vlaanderen met binnenin nog een bewaarde gietijzeren kuip.
Terwestbrug – Foto: Nele Vanmaele (2008) / Agentschap Onroerend Erfgoed
Nabij zijn er nog een paar kleine (ophaal)bruggen over de Moervaart. De Terwestbrug iets verderop heeft ook een val met houten rijdek, maar is opgehangen aan een stalen bovenbouw, of hameipoort. Aan de hameipoort is een draaiende arm, de balans, bevestigd door middel van dwarsverbanden en gekruiste trekstangen. Ze gaat omhoog via een hydraulische bediening. De Overledebrug, Dambrug en Coudenbornbrug zijn allemaal van hetzelfde type, maar zijn ieder toch net iets anders uitgewerkt.
‘De keuze van Charlotte’ is een wekelijkse zomercolumn waarin Charlotte Delannoye haar eigenzinnige blik laat vallen op een of meerdere stukjes bouwkundig erfgoed in het Waasland, die al dan niet op de inventaris van het Agentschap Onroerend Erfgoed staan.
