Militair erfgoed in Kruibeke
De Schans Landmolen in Kruibeke staat een beetje te verkommeren, maar heeft eigenlijk heel wat potentieel. Een paar jaar geleden werd het zelfs te koop aangeboden als avontuurlijk buitenverblijf. In de jaren ’50 werd tegen de schans een vakantiewoning gebouwd, waardoor het domein van bijna 2 ha de ideale plek vormt om zich even terug te trekken. De schans zelf, een relict van de buitenste fortengordel rond Antwerpen, is minder goed onderhouden.
Wanneer de wapens van de Duitsers geavanceerder bleken dan gedacht, wordt in 1906 gestart met de bouw van 12 betonnen schansen ter versterking van de fortengordel. In de regel wordt tussen twee forten op 5 km van elkaar een schans voorzien. Een schans is een kleiner verdedigingswerk dat in het veld opgeworpen is. Het gebouw bestaat uit twee verdiepingen met bovenop een geschutkoepel en achteraan een hogere traditorebatterij. Tussen Fort Haasdonk en Fort Steendorp is meer dan 6 km afstand, dus zijn hier twee schansen gebouwd: De Landmolen en Lauwershoek.
Omdat het gebouw te kampen heeft met vochtproblemen en de vloer van de eerste verdieping volledig verdwenen is, is het op dit moment onbewoonbaar. Dit was vroeger wel anders. Toen de schans zijn militaire functie verloor, werd het ingenomen door een gezin uit Kruibeke. Het gezin met vijf kinderen woonde hier op het gelijkvloers, hoewel er geen voorzieningen van elektriciteit, waterleiding of riolering aanwezig waren.
Na de Tweede Wereldoorlog werd toch beslist dat de schans niet meer bewoond mag worden, door de slechte voorzieningen, maar ook door de vochtigheid binnenin en de beperkte lichtinval die door de kleine ramen en schietopeningen komt. Vanaf dan zal enkel nog gewoond worden in het vakantiehuis en doet de schans dienst als kwekerij. Al snel loopt het terrein vol met schapen, herten, ganzen en een heleboel everzwijnen. Het koude klimaat binnenin de schans lijkt ook ideaal voor het kweken van paddenstoelen, maar dit plan zal niet lang uitgevoerd worden.
Later wordt het terrein opgeknapt. De gracht wordt gedempt en er wordt een omheining rond het verblijf geplaatst. Aan de woning wordt een tuin en vijver voorzien om er zo een volwaardig vakantieverblijf van te maken. Aan de schans zelf worden geen ingrepen gedaan, waardoor het stilaan in slechte toestand geraakt. Daarom werd in samenwerking met Erfpunt een beheersplan opgesteld om de erfgoedwaarden te kunnen behouden. Bovendien kan dit project als voorbeeld dienen voor het beheer van vergelijkbaar militair erfgoed.
‘De keuze van Charlotte’ is een wekelijkse zomercolumn waarin Charlotte Delannoye haar eigenzinnige blik laat vallen op een of meerdere stukjes bouwkundig erfgoed in het Waasland, die al dan niet op de inventaris van het Agentschap Onroerend Erfgoed staan.
