Religieus erfgoed in Waasmunster
Domen Baverik – Foto: Paul Matthijs / Agentschap Onroerend Erfgoed
Het herbestemmen van kerken is een veelbesproken thema. Maar ook andere vormen van religieus erfgoed hebben een nieuwe toekomstvisie nodig. Kloosterordes hadden vroeger vaak een buitenverblijf, dat dienst deed als rust- en bezinningsoord. Nu worden deze gebouwen meestal niet meer door de paters en zusters gebruikt. Een nieuwe invulling zoeken voor deze plekken is een uitdaging, onder meer door de niet-functionele ruimtes en de ligging. De nieuwe functie hoort ook te passen bij het religieuze karakter.
Middenin het bos in Waasmunster ligt het zogeheten Domein Baverik. Dit retraitehuis in naoorlogs modernisme werd in 1965 opgericht door de broeders hiëronimieten van Sint-Niklaas. De vijver met brugje en de sportvelden in het omringend park zijn elementen die dikwijls aanwezig zijn in dit soort buitenverblijven. Het hoofdgebouw is halfcirkelvormig en ontworpen als een aaneenschakeling van 14 slaapkamers. De kamers komen aan de achterzijde uit op een galerij rondom een vijver. De achtergevel is volledig opgewerkt met grote raampartijen, waardoor men zowel een open als een gesloten gevoel krijgt. Het halfcirkelvormige bijgebouw heeft bovenaan een belvedère en is verbonden met de huiskapel. Tegenwoordig is het domein in privébezit.
De Roosenbergabdij
Nog meer verscholen in het groen ligt de imposante Roosenbergabdij. De abdij is niet meteen zichtbaar vanop de openbare weg, waardoor het domein afgeschermd lijkt van de buitenwereld. Op deze plek lieten de Mariazusters van Franciscus in 1975 een bezinningshuis bouwen, waar ook een abdijmuseum in ondergebracht werd. Hiervoor deden ze beroep op de Nederlandse benedictijn en architect Dom Hans van der Laan (1904-1991). Hij kon door deze opdracht zijn theorie rond ‘het plastisch getal’, een verhoudingsleer gebaseerd op modules, omzetten in de praktijk. Niet enkel de ruimtes, maar ook de meubels en de tuin tot zelfs de kledij van de zusters zijn zo op elkaar afgestemd dat ze samen een harmonieus geheel of gesamtkunstwerk vormen.
Enkele jaren later mag hij ook het moederklooster van de zusters in de Kerkstraat vernieuwen. In 2016 verlieten de zusters de Roosenbergabdij. Sindsdien wordt gezocht naar een nieuwe bestemming. Plannen om de abdij om te vormen tot rusthuis werden afgevoerd. De KU Leuven stelde voor om hier congressen en studiedagen te laten doorgaan. Tot dan blijft de site een ontmoetingsplaats. Wie zelf de stilte wil opzoeken en de sobere, rechtlijnige architectuur met eigen ogen wil zien, kan hier iedere eerste zaterdag van de maand een rondleiding volgen.
‘De keuze van Charlotte’ is een wekelijkse zomercolumn waarin Charlotte Delannoye haar eigenzinnige blik laat vallen op een of meerdere stukjes bouwkundig erfgoed in het Waasland, die al dan niet op de inventaris van het Agentschap Onroerend Erfgoed staan.
