Terra Nigra scherf
Terra Nigra scherf uit Sint-Gillis-Waas
#objectvandemaand – februari 2020
In veel culturen speelt de woning een bijzondere en sterk symbolische rol in het leven van zijn bewoners. Bij sommige volkeren geldt de eeuwenoude, voorouderlijke woning als centraal baken en biedt ze spiritueel onderdak aan de gemeenschap. Bij andere wordt de woning bij het overlijden van zijn bouwer dan weer gesloopt of verbrand.
Steeds vaker worden ook op opgravingen in Vlaanderen sporen van een dergelijke ‘domicide’ of ‘huismoord’ herkend. Zo ook bij het onderzoek van een gebouw uit de 2de eeuw n.Chr. in Sint-Gillis-Waas. Volgens de grondsporen werd de woning na zijn opgave zorgvuldig ontmanteld. Tijdens een bijzonder ritueel werd vervolgens een smalle schacht gegraven doorheen de kuil waarin ooit een nokdragende paal was gefundeerd. Op de schachtbodem werd een fijne aslaag (van bloemen, kruiden, voorwerpen…?) uitgestrooid, en werd een fragment van een bord in terra nigra (een soort van Romeinse luxe-tafelwaar) gedeponeerd, alvorens alles terug af te dekken.
De exacte betekenis van het ritueel ontgaat ons. Ging het hier om een offerande aan de huisgeesten en de voorouderlijke grond waarop het huis was gebouwd? Dat de gebouwlocatie bijzonder was blijkt in elk geval uit het feit dat maar liefst drie opeenvolgende huizen op dezelfde lap grond werden opgetrokken. Ook bouwoffers – ter gelegenheid van de bouw van een huis – komen trouwens voor. Samen getuigen ze van de bijzondere positie die de woning ook in onze streken innam in het leven van zijn bewoners. Ze bood niet alleen fysieke bescherming tegen de elementen, maar was ook symbolisch een veilige haven tegenover de onberekenbare en vaak woeste buitenwereld.
Schacht doorheen de uitbraakkuil van een nokstaander van hoofdgebouw ROM 4. Op de bodem van de schacht werd een fragment van een bord in terra nigra aangetroffen.
Bord in terra nigra dat wellicht deel uitmaakte van een ritueel n.a.v. de opgave van het gebouw. Schaal 1:2 (tekening: E. Pijl).