Terra sigillata
Gestempelde terra sigillata in het Waasland
#objectvandemaand – juni 2020
Terra sigillata is het luxueus aardewerk dat geproduceerd werden tijdens de Romeinse periode (in het Waasland tussen 50-275 na Chr.). Het valt te vergelijken met het hedendaags porseleinen servies dat enkel op speciale gelegenheden eens gebruikt wordt. Ook toen was het al van belang dat je wist wie de producent was, daarom werd het vaatwerk voorzien van een naamstempel (zoals nu bijvoorbeeld ‘Cartier’). De technische vernuftigheid van dit type aardewerk zat in de glazuurlaag die ervoor zorgde dat je een betere culinaire belevenis ervaarde dan bij het gewone “poreus” aardewerk waar de smaken van bereidingen van de dagen ervoor nog wat in bleef zitten.
De belangrijkste kenmerken van dit aardewerk zijn hun fel oranjerode kleur en een zachte glans die door de glazuur verkregen werd (eigenlijk een sliblaag of engobe). Het werd tijdens de hele Romeinse periode geproduceerd verspreid in centra die gelegen waren op plaatsen waar de juiste soort klei voor de productie werd ontgonnen. Om enkele ervan te noemen: een gebied in centraal Gallië (nu Auvergne, Fr.), met Lezoux als best gekende productieplaats; en een tweede gebied in Oost-Gallië (nu het Rijnbekken rond Karlsruhe, D.), met Rheinzabern als gekende productieplaats. Bijna alle terra sigillata die in het Waasland gevonden wordt, is van deze twee locaties afkomstig.
Van alle Waaslandse fragmenten terra sigillata die gedetermineerd konden worden en waarvan de productieplaats en periode gekend is, kan er een berekening gemaakt worden die inzicht geeft in de omvang en evolutie van de aanvoerroutes.
Figuur 1, herkomstlocatie per regio in percentage uitgedrukt.
Figuur 2, datering van de oudste en jongste gebruiksperiode van de ateliers uitgedrukt per groep en per regio.
Figuur 1 geeft in percentage de herkomst weer van de productieplaatsen. Als de gegevens van figuur 2, die de periode weergeeft waartussen deze ateliers in gebruik zijn geweest, mee in rekening worden genomen, geeft dit een ruimer inzicht. Men kan stellen dat de vroegste import vanuit Zuid-Gallië afkomstig is en dat dit om een vrij kleine hoeveelheid ging. Vervolgens verschoof deze import naar Centraal-Gallië waarvan procentueel de grootste hoeveelheid van gevonden is. Mogelijk was toen de vraag of de bloeiperiode van terra sigillata in het Waasland het grootste? Iets later (enkele decennia) kwam ook de import vanuit Oost-Gallië op gang die het langst is blijven duren. Deze interpretatie toont een interessante evolutie maar heeft geen wetenschappelijke waarde omdat het maar om een beperkt aantal gedetermineerde objecten gaat.
Tot slot nog: de foto is van een scherf die gevonden is te Pontrave (Waasmunster) tijdens de opgravingscampagne in 1989. In dit geval gaat het om een circulaire stempel wat vrij uitzonderlijk is. Tot hier toe is er maar één gelijkaardige gevonden in Nijmegen. De naam van de pottenbakker was vermoedelijk SIRVUS of SIRUV. Deze was actief tussen 130 – 160 na Christus en was gelokaliseerd in Oost-Gallië. Waarschijnlijk hebben de maaltijden die er in geserveerd geweest zijn, bereid met Wase en importproducten, goed gesmaakt!
Tekst en foto: Johan Van Cauter