Op boomgaardenpad
Plaatsbezoeken voor Pittig Erfgoed
In december 2020 lanceerden we onze projectoproep voor het project Pittig Erfgoed. Daarnaast schreven we gericht eigenaars aan waarvan een gebouw met boomgaard opgenomen is in de inventaris onroerend erfgoed. Het resultaat was hartverwarmend.
Hoogstamboomgaard in Kruibeke
In totaal kwamen 22 reacties binnen. De meeste respons kwam op de brieven, maar de meest verrassende locaties kwamen uit de bus via de projectoproep. Samen met PAN boombeheer bezochten we 16 locaties en screenden we de staat van de boomgaard. We waren welkom bij enkele van de meest kenmerkende Wase hoeves, maar ook bij een woning uit het interbellum; achter een verdwenen brouwerij troffen we een historische boomgaard aan. We ontmoetten veel trotse eigenaars, die nieuwsgierig waren naar de tips voor een goed beheer van hun oude en jonge fruitbomen. Maar we leerden zelf ook veel bij over de diverse manieren waarop mensen hun boomgaard beheren én beleven.
Eén ding staat vast: een boomgaard is voor de meeste eigenaars een zegen. Een lust voor het oog in het voorjaar, een lommerrijk rustpunt in de zomer, een oase van fruit in het najaar, een pittoreske verschijning in de winter. Meestal zijn verschillende fruitsoorten aanwezig: pruim, kers, appel, peer en notenlaar. Van de overgeërfde fruitbomen -meestal peer en appel- is vaak niet bekend om welke variëteiten het gaat.
De rijkelijke fruitopbrengst is voor de meeste eigenaars een leuk extraatje. Veel van het fruit gaat al naar de mobiele fruitpers, wordt weggegeven of verdeeld onder de familie. Maar het plukken van een hoogstamboom is niet altijd evident. Vooral de hoge perelaars geven hun fruit niet makkelijk prijs. In begraasde boomgaarden zijn de afgevallen vruchten een welkome versnapering voor de schapen of koeien. Elders zijn ze gefundenes Fressen voor vogels en insecten. Maar er is meer: vele oude fruitbomen zijn door de insecten die huizen in gaten en dode takken een aantrekpool voor vogels. Zo zorgen zelfs dode fruitbomen voor leven in de tuin.
Hoogstamboomgaard in Beveren
De droogte en hittegolven van de voorbije jaren hebben geen goed gedaan voor de oude fruitbomen. Sommige hebben het niet overleefd, andere zijn door droogtestress verzwakt en aangetast door zwammen of perenringworm. Kerselaars hebben het algemeen heel moeilijk. Maar ook de nieuwe aanplant heeft geleden onder de droogte. Bovendien blijken de jonge boomwortels een lekkernij te zijn voor woelratten.
In veel gevallen blijken de oude bomen het meest gebaat bij groeiplaatsverbetering. Soms is het verlichten van de kruin aan de orde. Andere bomen zijn hun laatste levensfase ingegaan, maar kunnen – letterlijk – met wat ondersteuning nog jaren meegaan. Gelukkig staat de nieuwe generatie in verschillende boomgaarden al klaar om deze mooie Wase traditie verder te zetten!